Claudio Monteverdi – Ab aeterno ordinata sum uit de Selva morale e spirituale

Luisteren naar het werk van Claudio Monteverdi (1567-1643) voelt een beetje als thuiskomen. Zijn opera’s, madrigalen en kerkmuziek heb ik voor het merendeel beluisterd en zet ik nog vaak op. Het is bijna ondoenlijk om een favoriet stuk van hem uit te kiezen.

Ik kies vandaag voor een deel uit zijn Selva morale e spirituale. Dat is een collectie van geestelijke muziek die Monteverdi in Venetië publiceerde in 1640 en 1641. Het omvat verschillende werken, van madrigalen tot een complete mis en variërend van werken voor één tot acht stemmen met verschillende instrumentaties.

Ik laat een motet voor solostem horen en wel voor de laagste stem, de bas. Ab aeterno ordinata sum komt uit het Bijbelboek Spreuken 8: 23-31. Aan het woord is de goddelijke wijsheid, gepersonifieerd als God’s oogappel, spelend voor zijn aangezicht. Ik zal de Latijnse tekst weergeven met daaronder de Nederlandse vertaling.

Ab aeterno ordinata sum,
et ex antiquis, antequam terra fieret.
Nondum erant abyssi, et ego jam concepta eram :
necdum fontes aquarum eruperant :
necdum montes gravi mole constiterant :
ante omnes colles ego parturiebar :
adhuc terram non fecerat et flumina et cardines orbis terrae.
Quando praeparabat caelos, aderam :
quando certa lege et gyro vallabat abyssos :
quando aethera firmabat sursum et librabat fontes aquarum :
quando circumdabat mari terminum suum et legem ponebat aquis,
ne transirent fines suos :
quando appendebat fundamenta terrae.
Cum eo eram cuncta componens :
et delectabar per singulos dies,
ludens coram eo omni tempore,
ludens in orbe terrarum :
et deliciae meae esse cum filiis hominum.

Ik ben in het begin gemaakt, nog voor alles er was,
nog voor de aarde vorm kreeg.
Toen er nog geen oceanen waren, werd ik voortgebracht,
nog voor de bronnen met hun waterstromen.
Toen de bergen nog niet waren neergezet,
werd ik voortgebracht,nog voor er heuvels waren.
De aarde en de velden had de Heer nog niet geschapen,
geen korrel zand was nog gemaakt.
Ik was erbij
toen hij de hemel zijn plaats gaf en een cirkel om het water trok,
de wolken aan de hemelkoepel plaatste,
de oceanen bruisend op liet wellen,
toen hij aan de zeeën grenzen stelde,
het water met zijn woord zijn plaats gaf,
de fundamenten van de aarde legde.
Ik was zijn lieveling, een bron van vreugde, elke dag opnieuw.
Ik was altijd verheugd in zijn aanwezigheid, vond
vreugde in zijn hele aarde
en was blij met alle mensen.

De bas Stephen MacLeod zingt het op werkelijk prachtige wijze en de begeleiding van Cantus Cöln onder leiding van dirigent Konrad Junghänel is gedurende de 3 cd’s die deze uitgave telt fantastisch.