David Bowie – Even A Fool Learns To Love

De Franse componist Jacques Revaux (1940) schrijft in de jaren ’60 een nummer met de titel For Me. Hij leurt er wat mee rond, maar weinig zangers zijn geïnteresseerd. Uiteindelijk wil de zanger Claude François (1939-1978) het wel uitbrengen, maar er moet wel een andere tekst geschreven worden. Hij brengt het uit onder de titel Comme d’habitude. François put inspiratie voor dit nummer uit zijn net stukgelopen relatie met de zangeres France Gall.

Wellicht gaat er al een belletje rinkelen, maar nog even geduld. Het plaatje Comme d’habitude wordt opgemerkt door niemand minder dan David Bowie (1947-2016), hoewel toen nog een onbekende Engelse artiest. Hij voorziet het nummer van een Engelse tekst, Even A Fool Learns To Love en dat nummer hoort u hierboven.

Als u de video al aan het afspelen was, dan hebt u de melodie al herkend. Er was namelijk nog een zanger die het Franse nummer oppikte en dat was de Canadees Paul Anka (1941). Ook hij schrijft een tekst op Revaux’s melodie en noemt het My Way. In tegenstelling tot David Bowie krijgt Paul Anka wèl toestemming van Claude François om het nummer uit te brengen. Als Anka vervolgens de Amerikaanse crooner Frank Sinatra weet over te halen om het lied op single uit te brengen, dan is er muzikale geschiedenis geschreven. David Bowie blijft een beetje beteuterd achter met zijn versie en loopt wellicht een grote hit mis.

Daarom hierboven mijn eerbetoon aan David Bowie. Voor de liefhebbers, vooruit, ook de klassieker van Frank Sinatra in een prachtige live-uitvoering en het Franse origineel van Claude François, ook live gezongen met een Engelse ondertiteling.

Leyla McCalla – Dodinin

Leyla McCalla (1985) is een Amerikaanse folkzangeres van Haïtiaanse origine. Haar ouders zijn op Haïti geboren en zijn politiek activisten die vanuit de Verenigde Staten actief zijn. McCalla werd in New York geboren maar woont inmiddels in New Orleans. Ze heeft klassiek cello gestudeerd, maar speelt ook banjo en gitaar.

Vanaf 2017-2019 toerde ze met haar trio, waar ook haar man deel van uitmaakte en sinds 2019 heeft ze haar eigen kwartet met de muzikanten Dave Hammer (elektrische gitaar), Shawn Myers (drums en percussie) en Pete Olynciw (elektrische en akoestische bas). Haar muziek is een mix van Engelstalige en Haïtiaans-Creoolse muziek en bovenstaand nummer Dodinin is een voorbeeld van het laatste.

Dodinin betekent zoveel als ‘schommelen’ en verwijst naar de slavenhouders die in hun schommelstoel op de veranda vanuit hun schommelstoel toezicht hielden op het werk. Het nummer zegt zoveel als ‘we sleuren jullie uit jullie schommelstoel en starten een revolutie’. Het muziekgenre is Haïtiaans en wordt Rara genoemd, een soort carnavals- of protestmuziek en het is een vorm van expressie van het Haïtiaanse volk.

Ik vind het heerlijk aanstekelijke muziek en het komt van haar laatste album Breaking The Thermometer dat in mei 2022 uitkwam. Het staat op Spotify en is zeer de moeite waard.

Gustav Mahler – Ich bin der Welt abhanden gekommen

De muziek van de Oostenrijkse componist Gustav Mahler (1860-1911) behoort voor mij tot de buitencategorie. Ik zet het nooit zo maar op, ik ga er voor zitten. Zijn symfonieën en zijn liederen zijn mij zeer lief. Het bijzondere van zijn liedkunst vind ik de kleuring van de muziek bij de teksten waardoor hij een wereld van sfeer weet te scheppen. Veel liederen hebben een orkestrale allure en bovenstaand lied, Ich bin der Welt abhanden gekommen is daar een mooi voorbeeld van.

Ich bin der Welt abhanden gekommen is de titel van een gedicht van Friedrich Rückert (1788-1866). Het komt uit zijn gedichtenbundel Liebesfrühlung, dat hij voor Luise Wiethaus-Fischer schreef, die later zijn vrouw zou worden. Gustav Mahler zette het gedicht op muziek en nam het op als derde lied van zijn liedcyclus de Rückert-Lieder. De andere liederen zijn Blicke mir nicht in die Lieder!, Ich atmet’ einen linden Duft, Um Mitternacht en Liebst du um Schönheit.

Mijn oeruitvoering van dit lied is eigenlijk de versie gezongen door de Britse alt Kathleen Ferrier (1912-1953). Die uitvoering staat uiteraard als een huis en is prachtig om naar te luisteren, maar toch koos ik nu voor het optreden van de Britse mezzosopraan Alice Coote (1968). Zij wordt begeleid door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Ingo Metzmacher (die veel beter kan dirigeren dan schrijven).

Alice Coote beleeft dit nummer in mijn ogen helemaal en ik houd erg van haar interpretatie. Kijk maar eens vanaf 3;58, daar wordt het onaards mooi als ze de zin bijna niet afmaakt op het woord Weltgetümmel…Laat staan de zin erna, Und ruh’ in einem stillen Gebiet!. Wat schitterend gezongen. Het helpt ook dat de Nederlandse vertaling van de Nederlandse dichter Menno Wigman (1966-2018) in de video is toegevoegd. Het is ruim zeven minuten puur genieten.

Cécile McLorin Salvant – The Peacocks

Cécile McLorin Salvant (1989) groeide op in Miami, Florida, als dochter van een Haïtiaanse arts en een Franse moeder, een schooldirecteur. Ze studeerde klassieke piano en zong al jong in een koor. Toen ze achttien was vertrok ze naar Frankrijk waar ze klassieke en barokzang studeerde aan het Darius Milhaud-conservatorium. Ook leerde ze daar improviseren en dook ze in de geschiedenis van de jazz.

Dat leidde tot een aantal albums, waarvan The Window uit 2018 stamt en daar staat bovenstaand nummer The Peacocks op. Zij heeft het niet geschreven, het is een compositie van pianist Jimmy Rowles. Hij nam het nummer op in 1975 met tenorsaxofonist Stan Getz. De Britse zangeres Norma Winstone schreef er de tekst bij en nam het op als A Timeless Place op haar album Well Kept Secret.

Ik ben fan van de stem van McLorin Salvant en van de onbehoorlijk mooie uitvoering van dit nummer. Het helpt als u de tekst mee kunt lezen, dus die volgt hieronder;

The window….looked out onto a pattern, never ending…
A flower…and trees and little pathways far descending….
To the garden far below us….the pavilions in the sunlight….
Where the peacocks proudly grace the scene…

The vision….a timeless place, another way of living…
You moved in so close, I really thought that you were giving…
I allowed myself a moment…to believe that you could leave me…
To reflect upon what might have been…..

The summer sky…I saw reflected in the colour of your eyes….
But somehow I…could never peel away the layers of disguise….
I’m drowning now…I’m slowly sinking in a sea of blue and green….
Where what you are is never seen…how can anybody know you?

I still hear the ringing of the church bells in the morning…..
The peacocks still calling out their sad and bitter warning….
Take a final look around you…Hold the memory forever
Find a quiet place inside, where you can listen to the things your heart is saying
Beauty’s only an illusion, here your truth is an intrusion
A mirage is all it’s ever been…

Waarom spreekt het nummer mij zo aan? Het is de vertelling van een treinreiziger die door het raam kijkt en in het landschap pauwen opmerkt. Hierbij reflecteert hij over schoonheid en illusie. Maar het is ook de muziek met het minimalistische intro van de piano. De inzet van haar stem op 1;08 die de poëtische tekst zingt. Luister eens hoe mooi haar stem daalt bij de woorden I allowed myself a moment…

De uithaal op I’m drowning now en het kleine how can anybody know you? waarna Melissa Aldana invalt met haar delicate saxofoon. Daarna volgt een tintelende pianosolo en begint McLorin Salvant aan het laatste deel. Aan het einde volgt nog een dialoog van de saxofoon met de piano.

Je merkt het pas op het einde aan het applaus, maar het betreft een live-opname en het werk van McLorin Salvant is inmiddels een vaste waarde in mijn luister-catalogus.

Harrie Jekkers – Mijn Moeder

Harrie Jekkers (1951) is een Nederlandse zanger, schrijver en cabaretier. Zijn bekendste nummers zijn waarschijnlijk Over De Muur dat hij met zijn groep ’t Klein Orkest zong en het lied O, o, Den Haag. Dat is zo’n beetje het officieuze volkslied van Den Haag geworden en Jekkers zong het als Harry Klorkestein (een pseudoniem van ’t Klein Orkest). Zoek je het nummer op YouTube op, dan zie je het weer geplaybackt door Henny de Jong, de technicus van ’t Klein Orkest.

Het nummer Mijn Moeder uit bovenstaande video komt uit zijn theatervoorstelling De Lachende Piccolo. Jekkers weet van iets dat iedereen kan overkomen een prachtig lied te maken. Het is het verhaal van een vrouw die haar man is kwijtgeraakt en over de zorgzaamheid van een zoon voor zijn oude moeder.

Jekkers heeft iets met moeders, want als we dit lied Moeder1 noemen, dan is er ook nog een Moeder2, over de zorgzaamheid van een zoon voor een stervende moeder én een Moeder3 over de zorgzaamheid van een moeder voor haar jonge zoon. Stuk voor stuk juweeltjes.

Donny Hathaway – A Song For You

A Song For You van Donny Hathaway (1945-1979) heb ik altijd een prachtig nummer gevonden en een tijd lang nam ik als vanzelf aan dat Donny Hathaway het nummer had geschreven. Tot je een beetje de muziekgeschiedenis induikt en dan kom je er achter dat dit niet klopt.

Het nummer is geschreven en oorspronkelijk opgenomen door zanger en pianist Leon Russell (1942-2016). Het nummer is een langzaam en gloedvol pleidooi voor vergeving van een oude geliefde en er zijn verschillende prachtige covers van gemaakt. Die van Hathaway is mijn favoriet, maar ik wil u de volgende versies niet onthouden.

Ten eerste die van Leon Russell zelf, die kunt u hier horen. Ook die van Ray Charles is prachtig en die vindt u hier. Wille Nelson heeft een versie met gitaar en die staat hier. Als klap op de vuurpijl staat hier een video waar Russell, Charles en Nelson het nummer samen live zingen. Die video is bijzonder omdat Ray Charles niet lang meer te leven zou hebben. Men wist dat ook (kijk naar de uitdrukking van Nelson op 2;45), hoewel Charles’ zang en spel er niet onder leden.

Verder wil ik u graag attenderen op de uitvoering van Amy Winehouse hier. Zij noemt Donny Hathaway op het einde van de video, op 4;18. Ze is blijkbaar ook fan van die uitvoering. Verder is er nog een prachtige live-uitvoering van Whitney Houston hier, een live-uitvoering van Aretha Franklin hier die ook tot mijn favorieten behoort, een live-uitvoering van jazz-pianist Herbie Hancock en zangeres Christina Aguilera hier en tenslotte een live-uitvoering door The Temptations hier.

Het is een wat mij betreft tijdloos nummer en deze uitvoeringen tonen de kwaliteit ervan ruimschoots aan geloof ik. Russell heeft iets teweeg gebracht met zijn compositie.

Een dergelijk stuk met veel verwijzingen naar Youtube brengt het risico met zich mee dat linkjes niet meer werken omdat video’s verwijderd worden. Aarzelt u niet om dit te melden, dan herstel ik dit waar mogelijk.

Meral Polat – Kabuljan

Meral Polat (1982) is een Nederlandse actrice, theatermaakster en zangeres van Koerdische origine. Ik heb haar in het theater gezien waar ze ook zong en sindsdien ben ik haar gaan volgen en dan met name op muzikaal gebied. Ik ben fan van haar stem, haar muziek, maar ook van haar passie.

Die komt live het beste tot haar recht en dit nummer, Kabuljan, is er een goed voorbeeld van. Het lied gaat over het Koerdische thuisland dat bezet is en waar mensen onderdrukt worden. Het is een lied van heimwee naar hoe het ooit was. Het lied gaat over de hoop dat er ooit weer vrijheid, gelijkheid en broederschap zal komen en het is een groet en een buiging daarvoor. Het spreekt mij aan omdat ik op mijn reizen in Turkije nadrukkelijk in aanraking ben gekomen met deze problematiek en de spanningen van nabij heb meegemaakt.

In december 2022 kwam het debuutalbum Ez kî me uit van haar trio. De Volkskrant beoordeelde dat goed en omschreef het als ‘een moderne interpretatie van Anatolische folk’. Daar heb ik te weinig kennis voor om dat te onderschrijven maar ik heb het beluisterd (u kunt het vinden op Spotify) en het is een fantastisch album. Ik sta daar niet alleen in, de site MixedWorldMusic nam het album op in de lijst van beste 10 albums van 2022.

Verdi – Aria ‘Lo vidi, e’l primo palpito’ uit de opera Luisa Miller

In mijn jeugdjaren luisterde ik veel muziek, heel soms wat klassieke muziek maar opera, daar hield ik mij verre van. Het werd thuis wel veel gedraaid dus je krijgt er onbewust blijkbaar iets van mee en vanaf mijn midden-twintiger jaren besloot ik mij er eens in te verdiepen. Ik nam een abonnement op het toen nog bestaande opera-magazine Bravissimo (dat bij het ter ziele gaan omgezet werd in een abonnement op het nog steeds bestaande klassieke muziek-magazine Luister) en toen was eigenlijk het einde zoek.

Inmiddels heb ik talloze opera’s beluisterd variërend van die van Monteverdi tot hedendaagse opera’s. Een favoriet fragment uitkiezen is ondoenlijk dus ik kies vandaag, redelijk arbitrair, voor een fragment van één van de grote operacomponisten, Giuseppe Verdi (1813-1901). Het gaat om een aria uit het begin van de opera Luisa Miller waar voor mijn gevoel alles in zit wat een goede opera in zich heeft.

Het verhaal is hier niet zo van belang, u kunt het hier lezen maar het komt er op neer dat iedereen gecharmeerd is van Luisa, de dochter van soldaat Miller. Luisa houdt van Carlo die Rodolfo, de zoon van de graaf, blijkt te zijn en natuurlijk loopt dit gebeuren niet goed af.

Maar even over het fragment van hierboven. Er zijn veel goede uitvoeringen, maar zoals dat vaak gaat, deze uitvoering had ik het eerst in huis en ik houd van de stemmen van Anna Moffo als Luisa en zeker van die van Carlo Bergonzi als Rodolfo. Het fragment begint met Luisa die de liefde voor Rodolfo bezingt. Op 1;54 gaan de boeren zich ermee bemoeien door Luisa bloemen aan te bieden als blijk van affectie en krijgt het stuk volume.

Op 2;15 spanning, want daar komt Rodolfo, haar geliefde met zijn heldere tenorstem. Op 2;46 feliciteert iedereen elkaar uit volle borst waarna op 2;53 Luisa en Rodolfo het duet aangaan. Op 3;25 krijgt het ineens vaart. Eerst Luisa en dan Rodolfo in een prachtige melodie en voor mij één van de mooiste stukken uit de opera. De tekst? Niets dan geluk met elkaar dus niet erg verrassend maar de muziek en de melodie maken alles goed. Op 4;13 komt Luisa erbij en zingen ze samen. Jammer voor het paar (niet voor de muziek) dat vader Miller er met zijn bedenkingen doorheen komt (een rol van bariton Cornell MacNeil) maar op 4;46 gaan Luisa en Rodolfo weer los.

Als het koor er later weer bij komt en de hoge noten erin worden gegooid dan is dat opera-pur sang, maar dat geldt ook voor de afbouw naar het einde toe. Een prachtig voorbeeld wat mij betreft wat opera vermag.

Weather Report – A Remark You Made

Ik ben een muzikale omnivoor met een brede smaak en dat geldt ook voor het jazz-genre. Ik houd van de oude swing, ik kan uit de voeten met bebop en ook met de rauwe klanken van de late Coltrane, Pharoah Sanders en Cecil Taylor. Maar jazz-fusion….daar was ik aanvankelijk wat voorzichtig mee. Dat schoof voor mijn gevoel steeds verder af van de jazz en meer naar popmuziek, of soms zelfs ‘muzak’.

Tot ik de groep Weather Report leerde kennen. Het is een van de eerste jazz-fusion bands die begin jaren zeventig opkwamen. Oprichters Joe Zawinul (piano en synthesizer) en Wayne Shorter (saxofoon) speelden nog bij Miles Davis, die zelf ook een ontwikkeling doormaakte van klassieke jazz tot fusion.

Ik viel als een blok voor het album Heavy Weather uit 1977. Een prachtig nummer daaruit is het bovenstaande A Remark You Made. Reflectief gespeeld door alle bandleden met een kristalhelder geluid van saxofonist Wayne Shorter. De, helaas jong gestorven, bassist Jaco Pastorius plukt met soul en intimiteit (zoals op 4;14) op zijn bas en dat alles maakt dat je het nummer kunt ondergaan. Pastorius zal nog wel eens voorbij komen want dat is een absolute virtuoos op de basgitaar en daar is meer over te vertellen.

Boris Vian – Fais-moi mal, Johnny

Boris Vian (1920-1959) was een Franse alleskunner. Hij was schrijver, dichter, zanger, jazztrompettist, acteur, ingenieur, uitvinder en anarchist. Dat resulteerde in 11 romans, 4 dichtbundels, diverse theaterstukken en filmscenario’s en zo’n 400 chansons. Een beroemd chanson is Le Déserteur, een pacifistisch lied geschreven ten tijde van de oorlog in het Franse Indochina.

Maar ik wil het even over een ander nummer van hem hebben en wel Fais-moi mal, Johnny. Als uw Frans een beetje op orde is vertaalt u dit als Doe me pijn, Johnny. Dat is precies waar het lied over gaat. Het liedje gaat over een vrouw die een man benadert voor een potje ruwe seks. De man, niet de slimste op dit vlak, heeft behoorlijk wat aanmoediging nodig en de vrouw beledigt hem zodat hij haar zal slaan. Ze drijft het iets te ver door tot hij haar echt slaat en haar pijn doet.

Let wel, we hebben het hier over 1956 toen het lied uitkwam en dat bracht nogal wat te weeg. Het werd verboden op bepaalde zenders en het kon rekenen op kritiek van de katholieke kerk. Dat ligt ook aan de uitvoering van zangeres Magali Noël die u in bijgaande video kunt horen. Ik ken meerdere uitvoeringen van dit nummer, maar niemand brengt het zoals zij.

Noël zingt het namelijk met een ongekende ondeugendheid en schwung en als ze op 0;26 roept Vas-y mon loup! (Kom hier wolf!) is er geen houden meer aan. Op 0;30 Envole-moi au ciel…zoom! (Breng me naar de hemel, zoom!) en op 0;34 Moi j’aim’ l’amour, qui fait boum! (Ik wil liefde die van boem gaat!). En dan Boris Vian die er tussendoor verkondigt dat hij haar wel degelijk pijn gaat doen… Op 0;59 gaat ze echt los in haar beleving, luister ook naar de Zing! op 1;35, het is een feest om te horen; kom daar nu nog maar eens om. Nu ben ik geen vertaler dus ik heb hier de Franse tekst en Engelse vertaling voor u; u kunt er vast wel iets van maken.